Sterole i stanole to związki zaliczane do grupy fitosteroli. Naturalnie występują w komórkach roślin. Odnaleźć je można w olejach, nasionach, orzechach czy otrębach ryżowych. Budową przypominają cholesterol, dlatego w przewodzie pokarmowym zmniejszają jego wchłanianie, skutecznie obniżając stężenie cholesterolu we krwi.
Co warto podkreślić, nie stwierdzono wzmocnionej skuteczności tych związków w dawce większej niż 3g/dobę, dlatego też nie zaleca się tak wysokiego spożycia.
Właściwości steroli i stanoli roślinnych były już znane w latach 50-tych XX wieku. Żywność z ich dodatkiem zaczęto produkować w latach 90-tych. W zwyczajowej diecie Europejczyka spożycie tych związków jest dosyć niskie, do ok. 400 mg/dobę. Natomiast efekt obniżenia stężenia cholesterolu występuje przy dawce ok. 2 g/dobę. Dlatego też w związki te wzbogaca się tzw. żywność funkcjonalną, której spożycie może wywierać korzystny efekt zdrowotny. Na naszym rynku wzbogacone w te związki są przede wszystkim margaryny miękkie do smarowania pieczywa i jogurty.
Żywność funkcjonalna wzbogacana w fitosterole zalecana jest osobom z wysokim stężeniem cholesterolu. Powinna ona stanowić element dobrze zbilansowanej i zróżnicowanej diety, bogatej w warzywa i owoce, by zapobiegać ewentualnym niedoborom karotenoidów. Na opakowaniu takiej żywności znajdują się wskazówki odnośnie zalecanej ilości spożycia w ciągu doby. W przypadku margaryn jest to zazwyczaj ilość ok. 30 gramów, a w przypadku jogurtu ok. 100 g.
Produktów tych nie powinny spożywać kobiety w ciąży lub karmiące oraz dzieci do 5. roku życia z uwagi na inne potrzeby żywieniowe.