hamburger

Strefa eksperta

Przegląd zaleceń żywieniowych na temat spożycia tłuszczów  


"Mimo szeregu kontrowersji związanych z ilością i rodzajem tłuszczu w diecie a jego wpływem na zdrowie, niemal wszystkie towarzystwa naukowe zajmujące się zdrowiem publicznym prezentują zbliżone stanowisko dotyczące spożycia tłuszczów przez zdrowe osoby dorosłe.

Szczególną uwagę zwraca się na ilość tłuszczu ogółem w diecie oraz rodzaj kwasów tłuszczowych. Zaleca się ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych do maksymalnie 10% wartości energetycznej diety oraz izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych do <1%.  Główne źródło tłuszczu powinny stanowić oleje roślinne (np. rzepakowy, oliwa). W profilaktyce chorób układu krążenia korzystne jest włączenie do diety produktów zawierających wielonienasycone kwasy tłuszczowe n-3, takich jak ryby, orzechy, nasiona i oleje roślinne".

Polskie Towarzystwo Dietetyki

                "W Polsce na temat tłuszczów funkcjonują bardzo rozbieżne opinie, które pojawiają się w szeroko rozumianych mediach a nawet tzw. publikacjach naukowych. Tymczasem, jeśli spojrzeć na naukowe międzynarodowe czy narodowe zalecenia istnieje tu ogólna, niemalże 100-procentowa zbieżność, którą najprościej można określić następująco: im mniej w diecie nasyconych kwasów tłuszczowych, izomerów trans i cholesterolu tym lepiej albo mówiąc inaczej: mniej tłuszczów zwierzęcych, więcej nienasyconych tłuszczów roślinnychPotwierdzają to niżej przedstawione najbardziej wiarygodne zalecenia żywieniowe".

Prof. dr hab. Krzysztof Krygier, Emerytowany Kierownik Zakładu Technologii Tłuszczów i Koncentratów Spożywczych na Wydziale Nauk o Żywności Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekspert w zakresie technologii żywności i żywienia człowieka, a w szczególności nauki o tłuszczach.
 
Organizacja/instytucja Zalecenia (wybrane) Źródło
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH -PIB Zamieniaj tłuszcze zwierzęce na tłuszcze roślinne.
  1. Ogranicz spożycie tłustych mięs, wędlin; tłustych produktów mlecznych (ser topiony, ser żółty, śmietana).
  2. Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego zamień na tłuszcze roślinne (np. olej rzepakowy, oliwę z oliwek)
  3. Czytaj etykiety - wybieraj produkty o niższej zawartości tłuszczów. Ogranicz spożycie częściowo utwardzonych tłuszczów roślinnych, zawierają izomery trans kwasów  tłuszczowych/tłuszcze trans (np. ciastka, batoniki, słone przekąski, żywności fast-food).*
https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/10/Talerz-Zdrowego-Zywienia-z-Zaleceniami.pdf 
Światowa Organizacja Zdrowia WHO 12 kroków prawidłowego odżywiania:
  • Punkt 5. Kontroluj spożycie tłuszczów (nie więcej niż 30% wartości energetycznej diety) i zastąp większość nasyconych tłuszczów przez tłuszcze nienasycone np.  oleje roślinne i miękkie margaryny.
  • Punkt 7. Używaj mleka i produktów mlecznych (kefir, kwaśne mleko, jogurt i ser), które mają niską zawartość tłuszczu i soli.
CINDI Dietary Guide, WHO Regional Office for Europe, EUR/00/5018028. 2000 Twelve steps to healthy eating www.euro.who.int/ __data/assets/pdf_file/ 0017/150083/E79832.pdf
Wspólne zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia WHO i Światowej Organizacji Wyżywienia i Rolnictwa FAO Potrzeba ograniczania spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i zwiększania spożycia wielonienasyconych. Istnieją przekonujące dowody, że zamiana w diecie nasyconych kwasów tłuszczowych na wielonienasycone kwasy tłuszczowe zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej serca. Ogólne zalecenia dotyczące spożycia tłuszczów w profilaktyce chorób dietozależnych (% wartości energetycznej diety):
  • zawartość tłuszczu w diecie – 15-30% (dla kobiet w wieku reprodukcyjnym dolna granica to 20%);
  • kwasy tłuszczowe nasycone <10%;
  • wielonienasycone kwasy tłuszczowe 6-10%, w tym : n-6 – 5-8%, n-3 – 1-2%;
  • izomery trans kwasów tłuszczowych <1%*.
Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne oraz Europejskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą Zaleca się zastąpienie tłuszczów nasyconych nienasyconymi, aby zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych do maksymalnie 10% energii może mieć ważne znaczenie w prewencji chorób sercowo-naczyniowych.  Ponadto, izomery trans mają niekorzystny wpływ na cholesterol całkowity (↑) i HDL-C (↓).* https://academic.oup.com/eurheartj/ article/42/34/3227/6358713 
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)
  • Zaleca się, by zawartość tłuszczu ogółem w diecie wynosiła od 20 do 35% ogólnej puli energii.
  • Spożycie kwasów tłuszczowych nasyconych i izomerów trans powinno być tak niskie jak to tylko możliwe przy załażeniu, że dieta ma odpowiednią wartość odżywczą.
  • Istnieją przekonujące dowody, że zastąpienie nasyconych kwasów tłuszczowych przez niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia.
  • Wystarczające spożycie (AI) EPA+ DHA to 250 mg dla osób dorosłych.
  • Należy zadbać również o odpowiednią podaż kwasu linolowego (LA) i alfa-linolenowego (ALA) z dietą –wystarczające spożycie (AI) określono na poziomie odpowiednio: 4% i 0,5% wartości energetycznej diety.
  • Cholesterol jest syntetyzowany przez człowieka i nie jest niezbędny w diecie.
Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies www.efsa.europa.eu/ en/efsajournal/pub/1461
Zalecenia IEM - International Expert Movement to improve dietary fat quality Należy stosować nienasycone kwasy tłuszczowe, których źródłem są m.in.: oleje roślinne, oleje rybne, nasiona i orzechy, a także produkty z nich uzyskane, tj. miękkie margaryny. International Expert Movement to improve dietary fat quality www.theiem.org
Zalecenia Żywieniowe dla Amerykanów ("Dietary Gudelines for Americans")
  • Zalecane źródła tłuszczów w diecie to oleje i tłuszcze, które zawierają w większości nienasycone kwasy tłuszczowe oraz są ciekłe w temperaturze pokojowej, np. olej rzepakowy. Oleje roślinne są głównym źródłem niezbędnych kwasów tłuszczowych i witaminy E.
  • Margaryny zazwyczaj zawierają mniej tłuszczów nasyconych niż masło (sprawdzaj etykiety).
  • Warto wybierać mleko i produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu.
  • Należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych do 10% wartości energetycznej zwyczajowej diety.
2015–2020 Dietary Guidelines for Americans  http://health.gov/dietaryguidelines/2015/
Amerykańskie Stowarzyszenie Kardiologiczne (American Heart Association - AHA)
  • Zastępowanie nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans* nienasyconymi kwasami tłuszczowymi jest zalecane w profilaktyce i terapii chorób układu krążenia.
  • Do zalecanych olejów zaliczane są m.in. olej rzepakowy i oliwa.
  • Zalecane jest stosowanie miękkiej margaryny zamiast masła.
  • Zachęca się, by wybierać mleko i produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu.
  • Istotne jest włączenie co najmniej dwa razy w tygodniu ryb do diety; szczególnie gatunków bogatych w kwasy tłuszczowe n-3 (m.in.: łosoś, pstrąg, śledź).
The American Heart Association's Diet and Lifestyle Recommendations
Eksperci Harvard School of Public Health ("Healthy Eating Plate") oraz Zalecenia Żywieniowe dla Wielkiej Brytanii ("Eatwell guide")
  • Stosuj oleje - olej rzepakowy i oliwę z jednoczesnym ograniczeniem spożycia masła i produktów zawierających izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych.*
  • Pamiętaj o rybach, nasionach i orzechach, które również zawierają pożądane nienasycone kwasy tłuszczowe.
Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ)
  • Zasady Zdrowego Żywienia: Punkt 6: Ograniczaj spożycie tłuszczów zwierzęcych. Zastępuj je olejami roślinnymi.
  • „Polacy żyją dłużej dzięki większemu spożyciu zdrowych tłuszczów”: Zalecane źródła tłuszczu: oleje rzepakowy, lniany, oliwa z oliwek, margaryna miękka, tłuste ryby, tran, orzechy.
Rada ds. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia - Dziesięcioro Przykazań Zdrowotnych Punkt 6: Spożywaj mniej tłuszczów zwierzęcych, więcej roślinnych, szczególnie oleju rzepakowego i miękkich margaryn. Dziesięcioro Przykazań Zdrowotnych opublikowanych na stronie programu Trzymaj Formę!
Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia
  • Wysokowartościowym tłuszczem jest olej rzepakowy lub oliwkowy z powodu dużej zawartości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Oleje te mogą być stosowane zarówno na zimno (np. do sałatek), jak i do obróbki termicznej pokarmów. Inne oleje można stosować na zimno.
  • Do smarowania pieczywa preferowane są margaryny o bardzo małej zawartości izomerów trans (bez częściowo uwodornionych/ utwardzonych tłuszczów).
  • U osób z podwyższonym stężeniem cholesterolu pożądane są margaryny z dodatkiem steroli lub stanoli roślinnych.
Wytyczne Grupy Roboczej Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia dotyczące zasad prawidłowego żywienia www.pfp.edu.pl/index. php?id=wytzywienie
Amerykańska Akademia Pediatryczna (American  Academy of Pediatrics)
  • Dieta o wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych może powodować problemy zdrowotne w późniejszym życiu, szczególnie choroby serca.
  • Dlatego dzieci od 2 roku życia powinny spożywać produkty o niskiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych, izomerów trans i cholesterolu.
  • Zdrowsza alternatywa to m.in. miękka margaryna zamiast masła.
Dietary Recommendations for Children and Adolescents: A Guide for Practitioners http://pediatrics. aappublications.org/ content/117/2/544
  * W 2019 r. w Unii Europejskiej przyjęty został limit izomerów trans. Zgodnie z  Rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/649 z dnia 24 kwietnia 2019 r. zawartość izomerów trans kwasów tłuszczowych, innych niż izomery trans kwasów tłuszczowych naturalnie występujące w tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, w żywności przeznaczonej dla konsumenta finalnego i w żywności przeznaczonej do dostarczania na potrzeby handlu detalicznego nie przekracza 2 g na 100 g tłuszczu.

Zalecenia AHA

Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne po raz kolejny potwierdza korzyści z zastąpienia tłuszcz...
więcej

Irlandzkie Zalecenia Żywieniowe

"Healthy Food for Life"!...
więcej

Zalecenia żywieniowe USA

Wywiad nt. amerykańskich zaleceń żywieniowych w zakresie tłuszczów z prof. dr hab. Krzysztofem ...
więcej

Polskie Zalecenia Żywieniowe

Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej Instytutu Żywności i Żywienia....
więcej

Zalecenia żywieniowe Holandii

Holenderskie Wytyczne Dietetyczne opublikowane pod koniec 2015 r. zalecają, aby zwiększyć w dieci...
więcej

Angielskie zalecenia żywieniowe

Public Health England, angielska agenda odpowiedzialna za ochronę oraz poprawę zdrowia i dobrego s...
więcej